Enquêteresultaten Duurzaamheidsonderzoek

In de maanden februari en maart 2024 onderzochten we bij onze leden wat hun huidige stand van zaken is rondom het thema duurzaamheid. Hoe ver zijn we met de uitvoeringsplannen van de Green Deal 3.0, waar bespreken we het thema, bij wie ligt de bal in de organisatie. Een voorzichtige conclusie over de resultaten van 102 respondenten kon u al eerder lezen in het interview dat onze voorzitter van de werkgroep Duurzaamheid, Marcel van Woensel, had met Zorgvisie. Hij stelde daarin dat toezichthouders vinden dat zij te weinig kennis hebben over duurzaamheid en geven zichzelf een lage score wat betreft de borging binnen de raad van toezicht (rvt. “Het besef is er, maar het ‘hoe dan’ ontbreekt”. Bij slechts een derde van de bevraagde toezichthouders is duurzaamheid een vast agendapunt.

De raad van toezicht/raad van commissarissen heeft de taak toezicht te houden op de maatschappelijke doelstelling van de organisatie. Nu en de komende jaren is duurzaamheid belangrijk voor organisaties en zal het onderdeel worden van het strategisch beleid. Daarom vroegen we onze leden hoe het thema belegd is in de raad. Circa 23% gaf aan dat het thema alleen op themabijeenkomsten aan bod komt. Een groot deel (20%) heeft het over duurzaamheid in de auditcommissie, en zo’n 14% in de kwaliteitscommissie. Ook geeft 15% van de respondenten aan een toezichthouder met aandachtsgebied duurzaamheid te hebben maar het grootste deel (28%) gaat anders om met duurzaamheid. Zij geven aan het bijvoorbeeld in de huisvestingscommissie en of in de hele rvc/rvt te bespreken. Een enkeling heeft het via de CSRD geïntegreerd. Anderen hebben het al meegenomen in strategisch beleid. Ook belangrijk om te vermelden is dat er toezichthouders zijn die duurzaamheid als belang van het personeel zien.

Een vast onderdeel van de agenda is duurzaamheid nog niet. Meer dan de helft van de respondenten geeft dit aan. Bij 28% staat het wel standaard op de agenda. Wel mooi: 15 % geeft aan naar aanleiding van deze enquête het op de agenda te zetten.

Thema duurzaamheid bij de raden

Onze leden hebben hun individuele kennis gemiddeld gewaardeerd met een 6. De kennis van de gehele raad scoort lager, een 5,3. De kennis van hun raden van bestuur worden gewaardeerd met een ruime 6.

We hebben gekeken naar verschillende onderdelen van het thema duurzaamheid en in hoeverre ze worden besproken tussen de raden van bestuur en toezicht. Bijna de helft geeft aan vooral het thema duurzaamheid en gebouwen te bespreken, en dit ook voldoende acht. Zelfs 15% noemt dit een hoofdpunt. Ook een percentage van 14% als hoofdpunt wordt genoemd bij arbeidsmarkt en personeel. Dit zijn dan ook de thema’s die het meest besproken worden tussen de raden.

De Corporate Sustainability Reportive Directive (CSRD) wordt het minst besproken. Wel is een ruime meerderheid bekend met de CSRD (43%). 19% is er actief mee bezig en 13% zijn er niet mee bezig maar kennen de CSRD wel. Er is echter een kwart helemaal niet bekend met de CSRD.

De overige onderdelen van het thema die we hebben getoetst zijn ecologische duurzaamheid, cliënten en duurzaamheidswensen en stakeholders en duurzaamheid. Hiervan wordt geconcludeerd dat het wel aanbod komt maar onvoldoende of niet aanbod komt maar wel nodig is. Deze percentages schommelen tussen de 20-40%.

Strategische rol

De komende jaren zal duurzaamheid onderdeel worden van het strategisch beleid. Bij een aantal van onze leden is dit al zo. Toch is het ook zo dat 6% aangeeft dat het niet wordt besproken tussen de raden en dat het ook niet nodig is. 23% geeft aan dat het wel nodig is maar niet aanbod komt. 30% vindt dat het onvoldoende wordt besproken. Bij 41% wordt het wel voldoende besproken of is het zelfs een hoofdpunt. Hieruit kunnen we wel opmaken dat belang steeds meer naar voren komt.

Green Deal 3.0 uitvoeringsplannen

In 2023 ondertekende de NVTZ de Green Deal 3.0. Later dat jaar volgden de uitvoeringsplannen van de Green Deal 3.0 per sector. Wij vroegen onze leden of ze deze plannen onderdeel van gesprek zijn tussen de raden. Bij 64% is dit zo. Al vindt daarvan wel een groot deel dat deze plannen nog onvoldoende worden besproken (26%). Er is ook een percentage van 27% die het wel nodig acht dat de plannen worden besproken maar geeft daarbij aan dat dit nog niet gebeurt. Slechts 9% bespreekt de plannen niet tussen de raden en acht dat ook niet nodig.

De organisaties zijn echter nog verdeeld als het gaat om de uitvoering van de uitvoeringsplannen. 45% is ermee aan de slag gegaan, maar 47% ook niet. Er zijn ook leden die duurzaamheid in eigen plannen hebben vastgelegd of het voor de komende jaren op de agenda hebben staan. Ook vinden sommige leden het lastig bij het soort organisatie in te bedden.

We kunnen concluderen dat de uitvoeringsplannen goed bekend zijn bij onze leden, en ook goed onder de aandacht maar dat er nog een stap in de uitvoering gemaakt moet worden.

Signalement Toezicht en duurzaamheid

Van onze respondenten is bekend dat 16% de inhoud van de gids binnen de rvt bekend is. 30% gaf aan de gids wel te kennen maar de inhoud nog niet. En 54% kent de gids niet. Het merendeel heeft de gids niet besproken in de rvt. Maar ook zijn er respondenten die aangeven zelf aanjager te moeten zijn, of naar aanleiding van het signalement het thema duurzaamheid op de jaarplanning te hebben gezet. Ook zijn er leden die duurzaamheid al jaren op de planning hebben staan.

NVTZ en duurzaamheid

Ter verdieping hebben we onze leden gevraagd hoe wij als verenigingsbureau kunnen ondersteunen. Zij vragen ons voornamelijk om kennisdeling op need-to-know en nice-to-know indeling, concrete meetbare handvatten voor toezichthouders én bestuurders en het samenspel. De kaders en richtlijnen begrijpelijk samen te vatten.

Praktijkvoorbeelden kunnen ook goed ondersteunen bij bijvoorbeeld de implementatie van de CSRD. Ook het uitgeven van handreikingen en papers over duurzaamheid in relatie tot andere externe ontwikkelingen die aandacht vragen wordt op prijs gesteld. Er zijn ook toezichthouders die aangeven te worstelen met agendering, juiste vragen en prioritering. Kleinere organisaties zijn meer op zoek naar praktische tips voor bijvoorbeeld verduurzamen huurpanden en reisbewegingen. Tevens zien onze leden graag dat we duurzaamheid onder de aandacht blijven brengen en themabijeenkomsten en scholing verzorgen.

Ook opperen sommigen om het onderdeel te maken van eisen bij bestuurders en toezichthouders.