Recensie: Leiderschap in het AI-tijdperk van Werner Zuurbier

In Leiderschap in het AI-tijdperk schetst Werner Zuurbier in zijn inleiding de urgentie voor organisaties om digitale transformatie serieus te nemen. Hij onderbouwt dit met diverse rapporten en de daarin benoemde aanbevelingen, zoals het belang van een vaste plek voor digitale transformatie op de bestuurs- en toezichtsagenda, een duidelijke visie op transformatie en een betere digitale kennisbasis bij bestuurders en toezichthouders.

De centrale vraag van het boek is veelbelovend: welke concrete handvatten kunnen bestuurders, toezichthouders en managers gebruiken om digitale transformatie succesvol vorm te geven? Een relevante vraag, zeker in een tijd waarin digitale ontwikkelingen een steeds grotere rol spelen. Hoewel het boek niet specifiek gericht is op de zorg en op toezichthouders, sluit het goed aan bij de resultaten van enquêtes onder leden van de NVTZ, waaruit blijkt dat toezichthouders behoefte hebben aan meer kennis en praktische tools op dit gebied.

Zuurbier hanteert een prettige schrijfstijl, wat het boek toegankelijk maakt voor een breed publiek. Het boek is een prima algemene inleiding op zowel digitale transformatie als leiderschap. Voor veel lezers, zeker degenen met leidinggevende ervaring, zal het gedeelte over leiderschap mogelijk minder vernieuwend zijn. Een belangrijk onderdeel van het boek is Zuurbiers leiderschapsmodel. Het model is opgebouwd rond vier kwadranten, met een horizontale as van interne naar externe focus en een verticale as die varieert van mensgericht tot technologiegedreven. Elk kwadrant krijgt een eigen hoofdstuk waarin de auteur de onderwerpen uitgebreid bespreekt.

Hoewel dit model op papier een samenhangend geheel vormt, voelde het tijdens het lezen meer als vier afzonderlijke onderwerpen. Desalniettemin bieden de kwadranten interessante aanknopingspunten, zoals het belang van externe ontwikkelingen volgen, risicomanagement, ethiek en het meenemen van mensen in de organisatie. Deze thema’s zijn zeker relevant voor toezichthouders in de zorg en verdienen aandacht in het gesprek tussen bestuur en toezichthouder. Het is in mijn optiek echter meer stof tot nadenken dan een praktisch toepasbaar model.

Het boek schakelt regelmatig tussen verschillende doelgroepen als lezers. Zuurbier spreekt soms expliciet toezichthouders aan, maar richt zich op andere momenten juist op bestuurders en managers. Aangezien deze rollen verschillende verantwoordelijkheden en prioriteiten kennen, zou het naar mijn idee sterker zijn geweest als er bewuster gekozen was om één van deze doelgroepen centraal te stellen: óf de toezichthouder óf de bestuurder. Ook de titel roept vragen op: AI wordt slechts zijdelings besproken, terwijl het boek vooral draait om digitale transformatie in bredere zin. Dit kan bij lezers wellicht verwachtingen scheppen die niet worden waargemaakt.

En wat betreft de vraag of het boek echte handvatten biedt: dat vind ik toch enigszins tegenvallen. Het geeft veel informatie en context, maar concrete tools of stappenplannen blijven grotendeels achterwege. Voor toezichthouders in de zorg biedt het wel stof tot nadenken en vragen die zij aan bestuurders kunnen stellen, maar echte praktische richtlijnen ontbreken.

Al met al is Leiderschap in het AI-tijdperk een toegankelijk boek dat zeer geschikt is als introductie op digitale transformatie en leiderschap. Het geeft voldoende input om het gesprek aan te gaan tussen bestuur en toezicht. Voor lezers met meer ervaring of een specifieke zorgachtergrond kan het echter te algemeen blijven.

Geschreven door

Joris Arts

Portfoliodeskundige Innovatie